مطمئنا حرکت مارگونه رودخانهها به خودی خود زیبا و جالب توجه بوده اما این زیبایی با دیدن ماهیگیران کنار رودخانه، بچههایی که آببازی میکنند، قایقسواران روی رودخانه، پرندگانی که روی آب شناورند و... صدچندان میشود.
با آغاز فصل سرد اما دیگر نه خبر از آن ماهیگیران است و نه خبر از بچههایی که آب بازی میکنند و نه کسانی که برای قایقرانی میآیند. اما این خوان، چندان خالی از برکت هم نیست. اصفهان، این روزها میزبان پرندگان زیبایی است که رودخانه زایندهرود را برای مأمن موقت یا فصلی خود برگزیدهاند؛ پرندگانی با گونههای متفاوت که شوق اصفهانیها را در غذادادن به آنها و نشستن در کنار رود و تماشای آنها، در این روزهای سرد بیشتر کرده است.
اما اگر بخواهیم علمی به موضوع نگاه کنیم باید متذکر شویم که در سطح استان اصفهان، ما با دو گونه از پرندههای اینچنینی مواجهیم: پرندگان بومی و پرندگان مهاجر.
خانم امیدی، کارشناس محیطزیست طبیعی اصفهان با جداسازی این دوگونه پرنده، گفت: پرندگان بومی به پرندگانی اطلاق میشود که در تمامی فصول در یکمکان حضور دارند و در همان مکان هم جوجهآوری میکنند اما پرندگان مهاجر، آن دسته از پرندگانی هستند که بهدلیل سرمای هوا، از عرضهای شمالی زمین مانند سیبری به سمت پایینتر حرکت کرده و در این مسافرت، از مناطقی عبور میکنند و به جایی میرسند که هرساله بنا به غریزه خود، به آنجا میروند. وی ادامه داد: البته پرندگان مهاجر نیز خود به 2دسته تقسیم میشوند. یکدسته از پرندگان مهاجر برای استراحت، چند روزی را در زایندهرود میمانند و سپس به سمت نواحی جنوبیتر کشور حرکت میکنند اما دستهای دیگر، بهصورت فصلی در زایندهرود مانده و اینجا را بهعنوان مأمن زمستانی خود انتخاب میکنند.
عدهای از شهروندان با عکسبرداری از این پرندهها برای خود کلکسیونی قدیمی تهیه کردهاند؛ درست مانند اصغر که به گفته خودش 18سال است که در زمستانها از این پرندههای مهاجر عکس میگیرد. او درباره پرندهها اینچنین میگوید: «در این 18سال، خیلی از جمعیت پرندهها کم شده است. من یادم میآید نخستین جرقهای که باعث شد من از این پرندههای زیبا عکس بگیرم، پوشش تماما سفید روی رودخانه بود. یادم میآید 18سال پیش، در یک بعدازظهر سرد داشتم با ماشین از روی سیوسهپل رد میشدم که ناگهان چشمم افتاد به هزاران پرندهای که روی آب کز کرده بودند. ماشینم را در جایی پارک کردم و شروع کردم به عکس گرفتن. من عکسهای خیلی زیبا و بکری از این پرندگان دارم اما متأسفانه در این سالها، به طرز قابل توجهی، از تعداد این پرندهها کم شده است.»
از خانم امیدی درباره این کاهش چشمگیر پرندهها سؤال کردیم که او در پاسخ گفت: عوامل بسیاری در کاهش تعداد پرندهها دخیل هستند. خشکسالی و گرمای هوا بهعنوان 2 عامل مؤثر در این موضوع دخیلند. بهعنوان مثال خشک شدن تالاب گاوخونی عامل مؤثری در کاهش حضور تعداد پرندگان مهاجر به حساب میآید.
این کارشناس محیطزیست طبیعی افزود: ما هرساله طبق یک زمانبندی بینالمللی که در ژانویه است، اقدام به سرشماری از پرندگان میکنیم، به گونهای که همزمان با بازگشت این پرندهها، در مسیر حرکت آنها مستقر شده و با تلسکوپهایمان، آنها را سرشماری کرده و نتیجه را در قالب فرمهایی برای سازمان محیطزیست جهانی ارسال میکنیم. امیدی اذعان داشت: سال گذشته حدود 13هزار قطعه و 2سال پیش، 20هزار قطعه پرنده در اصفهان حضور داشتند.
طبق گفته امیدی، 3گونه کاکاییها، حواصیلها و اردکها بیشتر از گونههای دیگر به اصفهان مهاجرت میکنند اما از میان همین 3گونه، «کاکایی سرسیاه» بیشتر از 2گونه دیگر در سطح رودخانه زایندهرود مشاهده میشود.